„Enūma eliš” to babiloński mit stworzenia, spisany po akadyjsku na siedmiu tabliczkach (XII–X w. p.n.e.), odczytany w XIX w. w bibliotece Aszurbanipala w Niniwie. Tytuł pochodzi od pierwszych słów eposu: „Kiedy w górze…”
1. Pierwotny chaos i kosmiczne wody
Na początku istniały tylko dwa pierwotne bóstwa:
- Apsu – słodka woda (symbol porządku, życia)
- Tiamat – słona woda (symbol chaosu, zagrożenia)
„Gdy w górze nie nazwano jeszcze nieba,
a na dole ziemia nie miała imienia…”
(Tabl. I, w. 1–2)
2. Narodziny bogów i konflikt pokoleń
Z połączenia Apsu i Tiamat powstają młodsze bóstwa: Lahmu, Lahamu, Anszar, Kiszar, a dalej: Anu, Ea (Enki), Marduk.
Apsu nie może znieść ich hałasu – planuje ich zniszczyć. Ea wyprzedza go i zabija. Tiamat w gniewie postanawia się zemścić, tworząc armię demonów pod wodzą Kingua.
3. Walka Marduka z Tiamat – kosmiczny bój
Bogowie wybierają Marduka – młodego i potężnego – by stanął do walki z Tiamat.
„Jeśli ja zwyciężę, ustanówcie mój los najwyższym!”
(Tabl. III, w. 70)
„On [Marduk] stworzył siedem wiatrów, aby niepokoiły jej wnętrze:
wiatr z przodu, wiatr z tyłu, wiatr z południa, wiatr z północy,
wiatr wirujący, wiatr burzowy, niepowstrzymany wiatr.
Wysłał je wszystkie, aby przeszkodziły Tiamat,
aby ją unieruchomiły – wewnątrz wypełniły jej brzuch.”
(Tabliczka IV, wiersze 95–100)
„Wtedy ruszyli na siebie: Tiamat i Marduk, doradca bogów.
Zbliżyli się do walki, stanęli naprzeciw siebie.
Pan rozciągnął swą sieć, by ją schwytać,
a w twarz Tiamat wypuścił złowrogi wiatr, który niósł ze sobą.
Gdy Tiamat otworzyła szeroko paszczę,
wpuścił do jej wnętrza wiatr, zanim zdołała ją zamknąć.
Wiatry rozprężyły jej ciało, wypełniły jej brzuch,
jej serce się zachwiało, rozwarła usta.
Wtedy Marduk sięgnął po swój łuk i wypuścił strzałę,
która przebiła jej wnętrze i przeszyła serce.
Pokonał ją, odebrał życie, powalił ciało
i stanął zwycięsko na jej trupie.”
„Po tym, jak Marduk powalił Tiamat i odebrał jej życie,
zastanowił się, co uczynić z jej ogromnym ciałem.
Rozciął je na dwie części, jakby dzielił rybę do suszenia.
Jedną połowę uniósł i z niej uczynił sklepienie niebios,
umocnił je i wyznaczył straże, aby pilnowały wód górnych,
druga połowa spoczęła jako ziemia, pełna dolin, gór i równin.
Z jej piersi uformował góry,
z oczu wypuścił wody, które stały się Tygrysem i Eufratem.
Z jej śliny i ślinotoku powstały chmury, mgły i deszcze.
Jej ogon rozciągnął na zachodzie jako granicę oceanu,
a z jej wątroby ułożył niebo, gdzie umieścił gwiazdy.
Ustawił świat w porządku, z tego, co było bezładne.
I światło zaświeciło nad światem po raz pierwszy.”
4. Stworzenie porządku kosmicznego
Marduk wyznacza role bogom, ustala prawa ruchu nieba, tworzy kalendarz i porządek niebiański:
„Wyznaczył znaki zodiaku, aby wskazywały lata,
Ustalił długość miesięcy i wyznaczył imiona dniom.”
„Stworzę istotę, człowieka, którego imię niech brzmi Człowiek.
Z krwi zbuntowanego Kingu niech on powstanie.
Niech niesie brzemię, które ciążyło na bogach,
aby bogowie mogli odpocząć.”
5. Ustanowienie Babilonu
W nagrodę bogowie budują Mardukowi miasto Babilon i wznoszą tam świątynię Esagila, która staje się centrum wszechświata.